Depremle Yaşamayı Öğrenmeliyiz

Geçtiğimiz günlerde yaşadığımız şiddetli sarsıntı, İstanbul'da yaşanması beklenen depremi yeniden hatırlamamızı sağladı.

Trajik sonuçlarıyla geçmişte defalarca kendini gösteren deprem gerçeği karşısında korkularımız tekrar su üzerine çıktı.

Peki, böyle bir doğa olayı karşında dehşete kapılarak paniklememiz, yaşanacak felaketi engeller mi?

Japonya örneğinde de gördüğümüz üzere, doğru önlemler alındığı takdirde depremlerin, yıkıcı sonuçlar doğurmadığı gerçeği oldukça değerli.

Bu nedenle karşı karşıya olduğumuz tehlikeden en az hasarla kurtulmak adına bilinçlenmeli ve depremle yaşamayı öğrenmeliyiz.

Deprem Sırasında, Öncesinde ve Sonrasında Ne Yapılmalı?

7'nin üzerinde beklenen bir deprem tehlikesi için yetkililerden gerekli önlemleri almalarını talep etmek ve konunun takipçisi olmak kuşkusuz hepimizin en doğal hakkı. Buna ek olarak, bir depremde kendimizi nasıl koruyacağımızı da bilmek zorundayız şüphesiz.

Yaşanacak büyük İstanbul depreminin hiç de uzak olmadığı gerçeğinden yola çıkarak, bloğumuzun bu haftaki yazısında, depremin her aşamasında faydalanabileceğiniz bir rehber hazırladık.

Neden, nasıl sorularının ötesinde her nerede ve ne zaman olursa olsun depreme hazırlıklı olmanıza yardımcı olması adına derlediğimiz yazımızın her bölümünü, dikkatle okumanızı öneriyoruz.

Deprem Çantanızda Neler Olmalı?

• Su
• Gofret, kuruyemiş, konserve, bisküvi benzeri enerji veren ve kolay bozulmayan gıdalar
• Eczanelerden temin edebileceğiniz bir ilk yardım seti
• Mevsime uygun kıyafet ve ayakkabı
• Düzenli kullanılan ilaçlar ve reçeteleri
• Tuvalet kağıdı, hijyenik ped, ıslak mendil, sabun, dezenfektan jel, diş fırçası ve diş macunu  
• Bebeğiniz varsa, mama, bebek bezi, biberon ve yedek giysiler
• Ruhsat, nüfus cüzdanı, sigorta poliçesi, banka hesap cüzdanı, pasaport benzeri önemli evrakların kopyaları
• Pilli radyo ve yedek pilleri
• Ampulleri ve yedek pilleriyle birlikte el feneri
• Battaniye
• Kibrit ve çakmak
• Kalem, kağıt
• Düdük
• Nakit para
• Acil durumlarda ulaşmak isteyeceğiniz önemli kişilerin ve yakınlarınızın telefon numaraları
• Ailenizin ve yakınlarınızın güncel fotoğrafları
• Değerli ev eşyalarınızın envanteri

Deprem çantanızı hazırlarken, ihtiyaçlarınızın listesini çıkartın ve eksiklerinizi dikkatlice tamamlayın.

Çantaya ekleyeceğiniz gıda, ıslak mendil ve çocuk bezi gibi malzemelerin, 48 ile 72 saat süresince yetecek miktarda olmalarına özen gösterin.

Hazırladığınız afet çantasını, kolay erişilebilir bir noktada bulundurun.

Deprem Öncesinde Yapılması Gerekenler

• Olası bir deprem sırasında ve sonrasında neler yaşayabileceğinizi ailenizle birlikte irdeleyin. Korunmanıza ve kaçmanıza yardımcı olacak planlar oluşturun.
• Hazırlıklı olmak adına belirlediğiniz planların tatbikini aile fertlerinizle birlikte gerçekleştirin. Deprem esnasında düşünecek zamanınız olmayacağından, bu tip alıştırmalar yapmanız, depremi en az hasarla atlatmanıza yardımcı olacaktır.
• Metro istasyonu, asansör, deniz kenarı, zemin kat gibi farklı noktalarda depreme yakalanma ihtimalinize karşı, ilgili mekana göre deprem anında neler yapılması gerektiğini öğrenin, ailenizi de bilgilendirin.
• Deprem çantanıza koymanız gereken ihtiyaçlarınızı listeleyin.  Vakit kaybetmeden eksiklerinizi tamamlayın ve herkesin kolayca erişebildiği bir noktada bulundurun.
• Beyaz eşya, mobilya ve kitap rafı gibi düşme tehlikesi taşıyan nesneleri vida kullanarak bulundukları yere sabitleyin. Raflarınızda ağır nesneler bulundurmayın.
• Olası bir yangını önleyecek bir yangın söndürücü bulundurun. Nasıl kullanılacağını tüm ailenize öğretin.
• Acil durumlarda doğru müdahalede bulunmanıza yardımcı olacak temel ilk yardım bilgilerini öğrenin. Yakınlarınızı da ilk yardım konusunda eğitin.
• Tıpkı ilk yardım ve deprem çantası gibi evinizin ve işyerinizin uygun yerlerinde fener, ışıldak ve yangın söndürücü bulundurun.
• Deprem sonrasında oluşabilecek maddi zarardan en az hasarla kurtulmanız adına ev ve işyerinizdeki eşyaları, depreme karşı sigortalayın.
• Ayrı noktalarda olmanız halinde aile içerisinde nasıl iletişim kuracağınızı netleştirin. Birbirinize ulaşamadığınız durumlarda toplanabileceğiniz, alternatif bir buluşma noktası belirleyin.
• Aile üyelerinize, doğalgazın, su vanasının ve elektrik şalterinin yerlerini ve kapanış şekillerini öğretin. Tatbikatını aile üyelerinizle birlikte yapın.
• Siz dahil aile bireylerinin hepsinin yanında, acil telefon numaraları ve telefon kartı bulunduğundan emin olun.
• Bulunduğunuz binanın çökmesi durumunda, kolayca oksijen alabileceğiniz ve tehlike geçene dek az da olsa bir yaşam alanı yaratabilecek kanepe, masa, yatak, eşyaları belirleyin. Söz konusu eşyalar, üzerlerine bir şeyler çökse bile yer hizasıyla sıfırlanmayacak sağlamlıkta olmalı. 
• Uyurken yaşayabileceğiniz bir deprem sırasında evinizin çökme ihtimalini göz önünde bulundurarak yatağınızı, pencerenin önünden ve eşyaların üzerinize düşebileceği noktalardan uzak bir yere yerleştirin.
• Yatakların iki yanına koymak için 2’şer adet tahta sandık yaptırın. Sandıkların içerisini kitapla doldurun ve etrafına kalın bir ip sarın. Bu sayede sandıklar üzerlerine düşen ağırlık sebebiyle patlamayacak ve hayatta kalmanızı sağlayacak güvenli bir alan oluşmasına yardımcı olacaktır.
• Şayet sandığınız yoksa yatağınızın kenarına veya yanına yan yatarak, cenin pozisyonunu alma tatbikatı yapın.
• Önemli evraklarınızın ve faturalarınızın noterden onaylı birer fotokopilerini bir yakınıza vererek muhafaza ettirin.
• Asansör kapınızın yanına “Deprem Sırasında Kullanılmaz” levhası asın.

Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler

• Bina çıkışına yakınsanız binayı terk edin.
• Bina çıkışına uzak bir noktadaysanız, sakin kalarak sarsıntı geçinceye kadar güvenli bir yerde bekleyin.
• Üzerine düşen ağırlıktan etkilenmeyecek kadar sağlam bir mobilyanın yanına cenin pozisyonunda eğilin ve başınızı koruyun.
• Sarsıntının geçmesini beklerken çömelin veya döşemenin üzerine yatın. Sarsıntı geçene dek aynı pozisyonda kalın.
• Balkon veya merdiven arasında bulunmamaya özen gösterin.
• Asansörü kesinlikle kullanmayın.
• Okul, sinema, iş yeri, tiyatro gibi kalabalık bir yerdeyseniz, kesinlikle merdiven veya asansöre koşmayın. Sakin kalmaya çalışarak koltuk, sıra gibi yerlerde kendinizi korumaya alın.
• Binanın dışındaysanız, üzerinize düşebilecek yıkıntılardan, camlardan, elektrik ve direk tellerinden uzakta, güvenli bir yerde depremin durmasını bekleyin.
• Köprülerden, üst geçitlerden, tünellerden, binalardan, duvar diplerinden, ağaçlardan ve enerji nakil hatlarından uzak durun. Açık alanda çömelerek tehlikelerden korunmaya çalışın.
• Olduğunuz noktada toprak kayması riski varsa, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarından uzak durmaya özen gösterin.
• Deprem sırasında kapalı bir otoparktaysanız, araç dışına çıkın ve otomobilinizin yanına yan yatın. Ellerinizle baş ve boyun bölgenizi koruyun.

Araç Kullanırken Deprem Olursa

• Karayolunda seyir halindeyseniz, yolu kapatmadan sağa yanaşarak durun. Kontak anahtarını üzerinde bırakarak, pencereleriniz kapalı bir şekilde araç içerisinde bekleyin. Sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gidebilirsiniz.
• Şayet deprem esnasında meskun mahallerde veya güvenli olmayan bir bölgedeyseniz, kontak anahtarını üzerinde bırakarak aracı terk edin ve açık alanlara doğru ilerleyin.
• Sarsıntı sırasında bir tünelin içindeyseniz ve çıkışa yakın değilseniz, aracınızı durdurup aşağıya inin. Otomobilinizin yanına yan yatın ve ayaklarınızı karnınıza çekin. Ellerinizle baş ve boyun bölgenizi koruyun.

Toplu Taşıma Araçlarındayken Deprem Olursa

• Askı ve korkuluklara sıkıca tutunun.
• Gerekmediği sürece metrodan veya trenden inmeyin.
• Metro veya tren personelinden gelecek talimatları izleyin.

Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler

• Sakin olmaya ve çevrenizde panik yapan birileri varsa konuşarak yatıştırmaya çalışın.
• Yaralanıp yaralanmadığınızı kontrol edin.
• Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın.
• Gaz kaçağı olup olmadığından emin olana kadar bina içerisinde mum, gaz lambası, kibrit, çakmak benzeri yanıcı araçlar kullanmayın.
• Yanan bir sobanız veya ısıtıcınız varsa söndürün.
• Etrafa saçılmış cam kırığı, kesici ve yaralayıcı maddelerden zarar görmemek adına kalın elbise ve ayakkabı giyin.
• Can güvenliğinizi tehdit edecek bir unsur yoksa, acil durum çantanızı alarak binayı hızlıca terk edin ve toplanma alanına gidin.
• Kaçmanız gerekiyorsa, tsunami riski olması halinde, denize doğru değil, yüksek yerlere doğru kaçmaya çalışın.
• Yardım çalışmalarına katılın. Çevrenizde yardıma ihtiyaç duyan afetzedeler, bebekler, çocuklar, yaşlılar, engelliler ve hamileler varsa destek olun.
• Yaşanan şiddetli sarsıntı sonrasında binanız zarar görmemişse, tekrar içeriye girmek için en az bir saat bekleyin.
• Zarar gören bir binaya girmek istiyorsanız, yetkililerden gelen yönlendirmelere uyun.
• Çevreye saçılan kimyasallar, yanıcı ve parlayıcı maddeler olduğunu görüyorsanız, mümkün olduğunca temizlemeye ve ortadan kaldırmaya çalışın.
• Binanızın içerindeki patlayıcı ve kolay yanan maddelerin yerlerini biliyorsanız ilgili alanları işaretleyerek uyarıcı ibareler koyun ve not alın. Söz konusu bölgeye kesinlikle ateşle yaklaşmayın. 
• Binanızın kaç katlı olduğunu, her katta kaç daire olduğunu, her evde kaç kişinin yaşadığını, komşularınızın misafirleri olup olmadığını ve biliyorsanız bina sakinlerinin isimlerini veya cinsiyetlerini bir kâğıda not edin ve gelen profesyonel kurtarma ekibine teslim edin. 
• Çevrenizdeki enkazdan gelen bir sese hemen yönelmeyin. Yerini belirledikten sonra bir işaret koyarak enkaz çevresinde dolaşın. Varsa yardım bekleyen diğer canlıları da belirlemeye çalışın. Yeterli kurtarma eğitimini aldıysanız, mevcut canlıları kurtarmaya yönelik bir öncelik sıralaması yapın ve bu doğrultuda hareket edin.
• Tekrar eden olası artçı sarsıntılara karşı hazır olun. Artçı depremlere karşı kurtarma amacıyla girdiğiniz yerlerde; yere eğilmeli, dizlerinizin üstünde yürümeli, her an üzerinize düşebilecek nesnelere karşı dikkatli olmalısınız.
• Telefonunuzu mecbur kalmadıkça kullanmayın. Deprem sonrasındaki ilk 12 saat kurtarma faaliyetleri açısında kritik öneme sahiptir. Bu nedenle aşırı telefon trafiği sebebiyle santralin kilitlenmesi, arama kurtarma haberleşmelerinin yapılabilmesini engelleyecektir.
• Bulunduğunuz alanda temizlik kurallarına mümkün olduğunca uymaya çalışın ve uymayanları sakince uyarın.

Enkaz Altında Mahsur Kalındığında Yapılması Gerekenler

• Olabildiğince sakin kalarak kurtarma ekiplerinin en kısa sürede yanınıza geleceğini unutmayın.
• Hareket kabiliyetiniz kısıtlıysa, kurtulmak için hayatınızı riske atacak hamleler yapmaktan kaçının.
• Enerjinizi mümkün olduğunca kontrollü kullanın. Kurtarma ekiplerinden gelen sesleri duymaya odaklanın ve aynı şekilde seslenerek onlarla iletişim kurmaya gayret edin.
• El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız; su, kalorifer, gaz tesisatı ve zemine vurarak, yakınınızda bulunan kişilerin dikkatini çekmeye çalışın.